Solange Clésinger

13.09.1828-17.03.1899

Solange Clésinger-Dudevant, zdjęcie z lat 80. XIX wieku

Solange, córka George Sand nie miała łatwego życia. W przeciwieństwie do rozpieszczanego brata nie cieszyła się zbytnią miłością matki. W okresie dojrzewania jej jedynym przyjacielem i powiernikiem był schorowany Chopin. Między nastolatką a kompozytorem nawiązała się nić porozumienia i sympatii, która okazała się silniejsza od jego związku z pisarką i przetrwała nawet jego śmierć.

Oficjalnie jej ojcem był mąż George Sand, baron Casimir Dudevant, choć zarówno wtedy, jak i obecnie niektórzy uznają ją za córkę Stephane Ajassona de Gransagne, przyjaciela George z dzieciństwa. Podczas późniejszej sprawy o separację baron wspominał, że pisarka miała romans z de Gransagne i spotkała się z nim w Paryżu mniej więcej dziewięć miesięcy przed urodzeniem Solange. Jak było naprawdę, nie dowiemy się nigdy.

George Sand, fotografia autorstwa Pierre-Ambroise Richebourga z 1852 r.

Sand bardzo pragnęła córki. Po latach jednak przyznała, że gdy na świat przyszła Solange, nie odczuwała tej samej radości, co przy narodzinach syna, Maurice’a. Gdy małżonkowie ostatecznie się rozstali w 1836 roku, dzieci zostały pod opieką matki w Nohant. Jak każdą młodą dziewczynę w tamtych czasach Solange wysłano na naukę do pensji dla panien u Michelle Héreau  i Sophie Bascans w Paryżu. Z kolei gry na fortepianie uczyli ją Marie de Rozières i Fryderyk Chopin. Kompozytor bardzo lubił córkę pisarki, zaś za jej synem, Mauricem, nie przepadał z wzajemnością. Wiecznie pomijana Solange poczuła, że w schorowanym nauczycielu odnalazła powiernika i przyjaciela, przez pewien czas też była nim wyraźnie zauroczona. Ich znajomość jednak nigdy nie przekroczyła granic serdecznej przyjaźni.

W drugiej połowie lat 40. XIX wieku George zaczęła rozglądać się za kandydatem na męża dla córki. Wtedy też obie znalazły się w pracowni Jean-Baptiste’a Auguste’a Clésingera, paryskiego rzeźbiarza, o czternaście lat starszego od Solange i o dziesięć lat młodszego od Sand. Choć pisarka oficjalnie poszukiwała zięcia, to odczuwała pociąg do energicznego Clésingera i postanowiła wydać za niego swoją córkę. Ta z początku nie była przekonana, ale ostatecznie rzeźbiarz zdobył jej serce i para stanęła na ślubnym kobiercu. Jedyną osobą, która do Clésingera zachowywała dystans, był Chopin, który nie pojawił się na ślubie, zasłaniając się zobowiązaniami w Paryżu.

Solange Sand, portret autorstwa męża Jeana-Baptiste’a Clesingera, 1851 r.

Niestety, niedługo później okazało się, że rzeźbiarz, choć niewątpliwie utalentowany, ma też pociąg do hazardu oraz wynikające z tego ogromne długi. Sprowokowało to kłótnię między Solange, która pragnęła, aby jej matka pomogła im w kłopotach finansowych, a George, której nie uśmiechało się spłacanie cudzych zobowiązań finansowych. Po kłótni, podczas której niemal doszło do rękoczynów, pisarka wyrzuciła młodych z domu. Nieświadomy tego Chopin pomógł ciężarnej Solange w trudnej sytuacji, co wywołało wybuch zazdrości pani Sand i ostatecznie zakończyło ten wieloletni związek. Wprawdzie pisarka zerwała kontakt z kompozytorem, lecz on pozostał wiernym przyjacielem jej córki.

Auguste Clésinger, dagetotyp z 1848 r.

Solange urodziła Clésingerowi dwie córki, które zmarły krótko po porodzie. Bardzo szybko też dostrzegła, że jej małżeństwo jest kompletnie nieudane. Po separacji z mężem wróciła do Nohant, żyjąc z pieniędzy przysyłanych przez Clésingera. Nie podobało się to George, która do końca życia nie pogodziła się z córką.

Wiele lat później Solange postanowiła spróbować swoich sił w pisarstwie. Choć nie osiągnęła takiego sukcesu, jak jej matka,  pod nazwiskiem Clésinger-Sand udało jej się wydać dwie powieści, Jacques Bruneau (1869) i Carl Robert (1885). W późniejszych latach życia razem z bratem spisywali wspomnienia dotyczące Chopina i George Sand oraz współpracowali przy publikacji ich korespondencji. Nie wyszła drugi raz za mąż i zmarła bezpotomnie.